Uwięzienie Tadeusza Kościuszki przez Rosjan.

Na polach pod Maciejowicami wojska powstańcze zostały rozbite przez rosyjski korpus gen. Iwana Fersena. Klęska ta przesądziła o upadku powstania i pogrzebała szanse na obronienie niepodległości Rzeczpospolitej Obojga Narodów, która rok później zniknęła z map Europy na okres 123 lat. Dowódca armii powstańczej, Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej Tadeusz Kościuszko, ranny trafił do niewoli nieprzyjaciela. Jeńcami stali się też członkowie jego najbliższej świty: generałowie Karol Sierakowski, Józef Kopeć, Michał Kamieński oraz Karol Kniaziewicz, a także adiutant Julian Ursyn Niemcewicz i sekretarz naczelnika Stanisław Fiszer. Więźniów początkowo eskortował gen. mjr Aleksiej Chruszczow drogą na wschód przez Radzyń, Włodawę, Kisielin, Łuck, Ostrógi i Zasław. Na trasie przemarszu eskortujący żołnierze i sam dowódca niemiłosiernie łupili majątki polskiej szlachty. W Zasławiu świtę Kościuszki rozdzielono. Sam naczelnik z sekretarzem i adiutantem, w małej eskorcie mjr. Titowa, był wieziony przez Kijów, Homel, Mohylew, Witebsk, Nowogród i Carskie Sioło. 10 grudnia nocą dotarł do Petersburga, a stamtąd został przewieziony krytą łodzią z nabrzeża Newy do Twierdzy Pietropawłowskiej. Ze względu na zły stan zdrowia Kościuszki zezwolono mu zająć dwa pokoje, należące do kwatery komendanta twierdzy gen. Andrieja Czernyszewa, które zamieszkiwał wraz dwoma służącymi, przez siebie opłacanymi . Tam został poddany śledztwu przez generalnego prokuratora i skarbnika Cesarstwa Rosyjskiego Aleksandra Samojłowa. Ze względu na depresję i zły stan zdrowia, Kościuszko w twierdzy przebywał jedynie do połowy 1795 r. W czerwcu 1795 r. został przeniesiony do jednego z domów petersburskich, a potem do Pałacu Marmurowego ks. Grigorija Orłowa, gdzie był otoczony luksusowymi warunkami. Roztoczono jednak nad nim ścisły nadzór szpiegowsko-policyjny. Tadeusz Kościuszko został uwolniony dopiero przez cara Pawła I 27 listopada 1796 r., 10 dni po śmierci carycy Katarzyny II. Wkrótce po zwolnieniu Kościuszki, również pozostali więźniowie insurekcyjni, za jego wstawiennictwem, zostali wypuszczeni. Zwolniony naczelnik powstania wyjechał z Rosji. Ostatecznie w 1808 r. osiadł w Szwajcarii, gdzie zmarł w 1817 r. Zgodnie z danym carowi słowem honoru nigdy więcej nie zaangażował się w walkę przeciw Rosji.

Skip to content