Traktat w Radnot.

W 1655 r. armie szwedzkie uderzyły na Rzeczpospolita Obojga Narodów, która zmagała się od 7 lat z powstaniem Kozaków Bohdana Chmielnickiego na Ukrainie, a od roku 1654 toczyła wojnę z Rosją. Wojska szwedzkie w szybkim tempie zajęły kolejne prowincje polskie i litewskie, a król szwedzki, Karol X Gustaw przyjął hołd poddańczy od szlachty. Wydarzenia w Polsce zaniepokoiły Duńczyków, którzy obawiali się, że staną się kolejną ofiarą agresji szwedzkiej po zakończeniu wojny w Polsce. Polska dyplomacja, chcąc odciągnąć wojska szwedzkie na inne fronty, podjęła rozmowy z carską Rosją o zawieszenie broni i wspólny sojusz przeciwko Karolowi X. W 1656 r. rozmowy sfinalizowano, a obawiająca się wzrostu potęgi Szwecji Rosja wypowiedziała jej wojnę. W tym samym czasie wojska cesarskie wsparły króla polskiego Jana Kazimierza, a armia polska przeszła do kontrofensywy. W nowych sytuacji Karol X zrezygnował z podboju całej Rzeczypospolitej i postanowił stworzyć silną koalicję. Dyplomacja szwedzka, gotowa na znaczne ustępstwa, szybko doszła do porozumienia z przedstawicielami elektora brandenburskiego i kozakami dowodzonymi przez Chmielnickiego w kwestii rozbioru okupowanej Rzeczpospolitej. Od połowy 1656 r. Szwedzi prowadzili rozmowy z Jerzym Rakoczym, księciem Siedmiogrodu w sprawie zawarcia sojuszu przeciw Rzeczypospolitej. 6 grudnia 1656 r. w Radnot spotkali się przedstawiciele króla Szwecji Karola X Gustawa, elektora brandenburskiego i księcia pruskiego Fryderyka Wilhelma, księcia Siedmiogrodu Jerzego II Rakoczego, Kozaków Bohdana Chmielnickiego i zbuntowany magnat litewski książę Bogusław Radziwiłł. Podpisano wówczas traktat rozbiorowy Rzeczpospolitej, na mocy którego Szwedom przypadły Inflanty, Kurlandia, Prusy Królewskie, Kujawy, północne Mazowsze oraz Żmudź. Chmielnicki miał otrzymać niepodległą Ukrainę, książę Radziwiłł województwo nowogródzkie. Reszta ziem miała przypaść Jerzemu II Rakoczemu, jako królowi polskiemu. Zgodnie z postawieniami traktatu Rakoczy wkroczył na ziemie Rzeczpospolitej i rozpoczął wspólne działania ze Szwedami i elektorem przeciw armii Jana II Kazimierza. Zaniepokojony nowym układem sił cesarz Leopold zawarł przymierze z królem polskim i wsparł go w walce. Do wprowadzenia w życie postanowień traktatu z Radnot nie doszło, gdyż wojska koronne powstrzymały ofensywę szwedzko-brandenburską oraz rozbiły Siedmiogrodzian. Układ z Radnot przez wielu polskich historyków i publicystów uważany jest za zapowiedź przyszłych rozbiorów Rzeczpospolitej.

Skip to content