Ogłoszenie Aktu 5 listopada.

Jesienią 1916 r. rozpoczął się trzeci rok Wielkiej Wojny. Dwa lata zmagań armii niemieckiej i austro-węgierskiej na frontach I wojny światowej wyczerpywało stopniowo zasoby ludzkie obu mocarstw. Większość ziem polskich wchodzących w skład Imperium Rosyjskiego znalazła się pod okupacją państw centralnych. W kręgach rządowych Austro-Węgier i Niemiec, szukających źródeł nowego rekruta, pojawił się pomysł, aby wzorem walczących od jesieni 1914 r. na froncie wschodnim Legionów Polskich, utworzyć  u boku obu cesarskich armii i pod ich kontrolą, ochotniczą armią polską . W tym celu 5 listopada 1916 r. w imieniu cesarzy Niemiec Wilhelma II i cesarza Austrii oraz króla Węgier Franciszka Józefa ogłoszono jednobrzmiące manifesty o utworzeniu z ziem polskich odebranych Rosji „państwa samodzielnego z dziedziczną monarchią i konstytucyjnym ustrojem”. Celem tego manifestu, który jest określany mianem Aktu 5 listopada, było zachęcenie Polaków, obywateli rosyjskich do wstępowania do, powstałego z Legionów Polskich, ochotniczego Polskiego Korpusu Posiłkowego. Aby podkreślić znaczenie i dobrą wolę obu mocarstw w połowie stycznia 1917 r. powstała Tymczasowa Rada Stanu. Proklamacja, choć wywołała zainteresowanie w polskim społeczeństwie, to została jednak chłodno przyjęta przez większość Polaków, Legiony Polskie i Józefa Piłsudskiego (komendanta Legionów i jednego z czołowych wówczas polskich polityków). Było to wynikiem m.in. braku określenia terytorium przyszłego państwa polskiego. Duża część ziem etnicznie i historycznie polskich należało do obu mocarstw, z których, ani Cesarstwo Niemieckie, ani Monarchia Austro-Węgierska nie chciały rezygnować na rzecz przyszłego państwa polskiego. Polacy obawiali się również instrumentalnego traktowania kwestii polskiej przez Niemców i Austriaków wobec zakulisowych negocjacji prowadzonych przez mężów stanu obu mocarstw, bez uczestnictwa polskich elit. Niezależnie od reakcji polskiego społeczeństwa. Akt 5 listopada był przełomowy, ponieważ zapowiadał odbudowanie niepodległego państwa polskiego. Wydarzenie te wypromowało kwestię niepodległości Polski na arenie międzynarodowej i to nie tylko w obozie państw centralnych, ale również Ententy. Ostateczny przełom przyniosła dopiero rewolucja w Rosji, program pokojowy prezydenta Stanów Zjednoczonych Woodrowa Wilsona z 8 stycznia 1918 r. i upadek państw centralnych jesienią 1918 r.

Skip to content