W 1807 r. na mocy francusko-rosyjskiego traktatu tylżyckiego z ziem II i III oraz części I zaboru pruskiego powstało Księstwo Warszawskie. Było ono protektoratem francuskim w środkowej Europie, a wojska Księstwa uczestniczyły we wszystkich wojnach cesarza Francuzów Napoleona od tego czasu. Po zwycięskiej wojnie z Austrią w 1809 r. Księstwo powiększono jeszcze o ziemie III zaboru austriackiego. Po klęsce Napoleona w Rosji w 1812 r. terytorium Księstwa znalazło się pod okupacją rosyjską, a po ostatecznej klęsce Francji w latach 1814-1815 na kongresie wiedeńskim zadecydowano o przyszłości ziem Księstwa. Mimo długotrwałych sporów i negocjacji ostatecznie zdecydowano o podzieleniu dawnego protektoratu francuskiego na trzy części. Z miasta Krakowa z najbliższymi okolicami utworzono pod wspólnym zarządem wszystkich państw zaborczych Rzeczpospolitą Krakowską. Z Wielkopolski, którą włączono Prus, utworzono Wielkie Księstwo Poznańskie. Z pozostałych ziem, stanowiących trzon Księstwa, uformowano, połączone unią personalną z Rosją, Królestwo Polskie. Funkcjonowanie nowego państwa określała nadana 27 listopada 1815 r. konstytucja Królestwa Polskiego. Opracowano ją wbrew opracowanym przez ks. Adama Jerzego Czartoryskiego wytycznym tzw. Zasadami Konstytucji Królestwa Polskiego, które nawiązywały do Konstytucji 3 Maja. Car Aleksander I, który początkowo przychylał się opinii ks. Czartoryskiego, ostatecznie uległ naciskom rosyjskich kół politycznych i odrzucił wszelkie nawiązania do pierwszej europejskiej ustawy zasadniczej. Zmiany skupiły się zwłaszcza wokół roli króla Królestwa Polskiego, którym każdorazowo zostawał car Rosji. W porównaniu do wcześniejszych projektów, władza królewska została poważnie wzmocniona o pełnię prerogatyw w zakresie władzy wykonawczej. Wpływ króla-cara, zastępowanego w trakcie jego nieobecności przez namiestnika (pierwszym został gen. Józef Zajączek), na sytuację w Królestwie powiększała jeszcze faktyczna przewaga władzy wykonawczej nad władzą sądowniczą i ustawodawczą. Naczelną zasadą nowej konstytucji było trwałe połączenie Królestwa Polskiego z Rosją. Obywatelom nadano wolność osobistą, wolność druku (z zastrzeżeniem cenzury prewencyjnej) i nietykalność własności. Mimo szerokich gwarancji ustrojowych obejmujących osobny rząd, własne wojsko oraz polski język urzędowy, to zapisy konstytucyjne i praktyka sprawowania władzy przez carów Aleksandra I i Mikołaja I stopniowo ograniczała autonomię nowego państwa. Moc konstytucji osłabiali także brat cara wlk. ks. Konstanty Pawłowicz, który pełnił funkcję naczelnego wodza armii Królestwa Polskiego (a od 1826 r. również namiestnika) oraz antypolsko usposobiony senator Nikołaj Nowosilcow (pełnomocnik przy Radzie Stanu Królestwa Polskiego).  To właśnie fakt, że postanowienia konstytucji Królestwa Polskiego, jednej z najbardziej liberalnych w Europie, nie były przestrzegane, stał się jednym z najważniejszych powodów wybuchu Powstania Listopadowego.