Aresztowanie Waleriana Łukasińskiego.

W 1815 r. po upadku Napoleona, na  kongresie wiedeńskim władcy i dyplomaci czołowych mocarstw europejskich zdecydowali o podziale Księstwa Warszawskiego między Królestwo Prus, (które otrzymały Wielkopolskę jako Wielkie Księstwo Poznańskie) a Imperium Rosyjskie. Z reszty ziem (z wyłączeniem obszaru Krakowa) stworzono, połączone unią personalną z Rosją, Królestwo Polskie. Cieszyło się ono szeroką autonomią, obejmującą własny sejm, administrację, sądownictwo, szkolnictwo oraz armię, gwarantowaną, przez nadaną przez cara Aleksandra I, konstytucję. Wkrótce zapisy konstytucyjne zaczęły być łamane przez cara i wysokich urzędników. Nie zwoływano sejmu oraz wprowadzono cenzurę. Ponadto zaczęła funkcjonować nielegalnie tajna policja. Postępowanie władz było przyczyną wzrostu napięć politycznych w Królestwie i powstawania tajnych organizacji patriotycznych. W maju 1821 r. powstało, pod kierownictwem gen. Jana Nepomucena Umińskiego i mjr. 4. Pułku Piechoty Liniowej Waleriana Łukasińskiego Towarzystwo Patriotyczne. Jego celem była odbudowa państwa polskiego w granicach przedrozbiorowych w wyniku walki zbrojnej, która miała zostać rozpoczęta w sprzyjających warunkach międzynarodowych. Na trop nowej organizacji konspiracyjnej wpadła policja carska już w lipcu 1821 r. Jednak pierwsze aresztowania nastąpiły rok później, a 25 października 1822 r. Rosjanie z rozkazu wlk. ks. Konstantego Pawłowicza zatrzymali Waleriana Łukasińskiego. Proces aresztowanych członków Towarzystwa Patriotycznego odbył się w czerwcu 1824 r. W wyniku procesu 3 z 5 oskarżonych zostało skazanych na pobyt w twierdzy (Walerian Łukasiński po zdegradowaniu został skazany na 9 lat twierdzy, zaś dwóch jego towarzyszy na lat 6). Wkrótce wyrok zmniejszono o 2 lata, ale po wznieceniu buntu w więzieniu podwyższono o kolejne 14 lat. Walerian Łukasiński nigdy już nie wyszedł na wolność. Nawet po odbyciu zasądzonej kary Rosjanie go nie zwolnili, gdyż był on uważany przez Rosjan za duchowego inicjatora powstania listopadowego. Na osobisty rozkaz wlk. ks. Konstantego, po wybuchu powstania listopadowego Łukasińskiego przewieziono, jako więźnia stanu, do rosyjskiej w twierdzy Szlisserburg. Mimo podjętych starań przez naczelne polskie dowództwo nie udało się nakłonić władz carskich do zwolnienia lub wymiany Łukasińskiego na któregokolwiek ze znamienitych jeńców. Twórca Towarzystwa Patriotycznego zmarł w swej celi w twierdzy szliselburskiej w 1868 r., po 46 latach więzienia. Samo Towarzystwo Patriotyczne zostało rozbite wskutek działań tajnej policji w 1826 r., po stłumieniu powstania dekabrystów, z którymi polscy działacze utrzymywali kontakty. Wywieziony przez wlk. ks. Konstantego ze zrewoltowanej Warszawy 29 listopada 1831 r. Pozostawił po sobie pamiętniki. Walerian Łukasiński stał się wzorem niezłomnej walki o niepodległość Polski i wiary w ostateczne zwycięstwo. Walerian Łukasiński stał się patronem jednego z batalionów Armii Krajowej, walczącej z niemieckim okupantem podczas Powstania Warszawskiego.

Skip to content