Szabla, XVI wiek; znaleziona koło Tolkmicka

Zabytek wydobyty z ziemi, cała powierzchnia pokryta wżerami pokorozyjnymi; brak okładzin trzonu rękojeści. Znaleziona koło Tolkmicka nad Zalewem Wiślanym.

Głownia krzywa, o wygięciu 1,4 cm, jednosieczna, z szerokim zbroczem na obu płazach ciągnącym się na całej długości. Sztych rozszerzony i ścięty przy końcu, typowo szablowy. Grzbiet głowni zaopatrzony w niewielki próg, przy którym znajduje się prostokątny otwór. Oprawa rękojeści krzyżowo-kabłąkowa z bocznym obłękiem. Jelec nawiązuje w swej formie do późnych jelców mieczowych (poł. XV wieku), ramiona skierowane są wyraźnie w kierunku głowni, ich końce spłaszczone i rozszerzone pionowo ozdobione są równoległymi nacięciami i poprzecznymi obramowanymi wężykami. Z jelca wyprowadzony jest pionowy obły kabłąk, dochodzący być może pierwotnie swym końcem do głowicy, oraz obłęk boczny – niegdyś półokrągły, obecnie zgięty. Zarówno kabłąk, jak i obłęk dokute do krzyża jelca. Z obłęku wychodzi boczny kabłąk (łączony kuciem), który zbiega się z przednim przy końcu, oba są ponadto złączone ukośną poprzeczką – także dokutą. Trzon rękojeści prostokątny w przekroju, krótki – jednoręczny, zakończony głowicą. Głowica masywna, kielichowata, umocowana na trzpieniu za pomocą okrągłej nakładki; zdobiona na bocznych krawędziach ornamentem w postaci drobnych okrągłych wgłębień, a na wierzchu promienistymi nacięciami również z punktowymi wgłębieniami.. Ślady ornamentyki słabo widoczne także na kabłąkach i obłęku. Na wewnętrznym płazie głowni znajduje się nabijana mosiądzem marka szabelnika.

Długość całkowita – 90 cm, długość głowni – 77,5 cm, szerokość głowni u nasady 3 cm

Jest to szabla w typie zachodnioeuropejskim, charakteryzująca się rozbudowaną oprawą rękojeści. Na podstawie analogii należałoby datować ją na XVI wiek, być może nawet pierwszą połowę, na co wskazuje kształt krzyża jelca, oraz forma marki szabelniczej. Egzemplarz wybitnie bojowy, system osłony ręki, choć zaawansowany konstrukcyjnie, wykonany prymitywnie, niedbale, podobnie jak ornament. Mimo stosunkowo niewielkich rozmiarów broń ciężka, masywna, sposobna do zamaszystych cięć, ale też, z uwagi na niewielką krzywiznę, przystosowana do uderzeń sztychem.

Michał Mackiewicz

Skip to content