Siodło koronacyjne Stanisława Leszczyńskiego z 1704 roku

Prezentowany eksponat jest związany z osobą Stanisława Leszczyńskiego (1677 – 1766), który zapisał się w historii Polski jako kontrkandydat do tronu obu Wettinów.
Zgodnie z tradycją jest to siodło koronacyjne Stanisława Leszczyńskiego z 1705 roku. Bogato zdobione, co widać w szczególności przy łękach, które pokryte zostały blachą srebrną dodatkowo pozłacaną. Na blachach wprowadzony motyw roślinny, bardzo drobny i starannie wykonany. Konstrukcja drewniana przykryta karmazynowym aksamitem, na którym dodatkowo wyhaftowano srebrną nicią wzory kwiatowe pokrywające cały materiał. Od spodu skórę dodatkowo podszyto karmazynowym płótnem. Tybinki podszyto skórą barwioną na czerwono. Zamocowany pod siodłem popręg jest zszyty z podwójnej skóry, a dodatkowo przyozdobiony srebrną nicią gęsto przetykaną.
Siodło nabyte w Dreźnie i w 1920 roku weszło w skład zbiorów Muzeum Wojska.

Stanisław Leszczyński, urodzony 20 października 1677 roku, syn podskarbiego wielkiego koronnego Rafała Leszczyńskiego i Anny z Jabłonowskich, córki Stanisława Jana Jabłonowskiego. Herb rodziny Leszczyńskich to Wieniawa. W czasie wojny północnej (1700 – 1721) związał się z opcją szwedzką. Popierany przez Karola XII, monarchę szwedzkiego jako kandydat do tronu Rzeczypospolitej mający zastąpić Augusta II Mocnego. 12 lipca 1704, sejm elekcyjny, zwołany w szwedzkim obozie wojskowym pod Warszawą, potwierdził formalnie wybór nowego króla. Proklamacji nie dokonał prymas Michał Stefan Radziejowski, jak to miało miejsce przy poprzednich koronacjach. Uczynił to biskup poznański Mikołaj Święcicki. 4 października 1705 koronowany na króla Polski w kolegiacie św. Jana Chrzciciela w Warszawie przez arcybiskupa lwowskiego Konstantego Józefa Zielińskiego. Nie pisaną normą w okresie I Rzeczypospolitej Obojga Narodów była koronacja na Wawelu w Krakowie. W przypadku królów elekcyjnych dopiero obrzęd koronacji, nie elekcji dawał władcy formalne prawo sprawowania rządów. Przeciwnicy Leszczyńskiego popierający Augusta II Mocnego zawiązali konfederację sandomierską. Rozpoczęła się wojna domowa w Rzeczypospolitej toczona w latach 1704 – 1706. Po klęsce pod Połtawą Karola XII również pretendent do tronu, którym był S. Leszczyński opuścił terytorium Rzeczypospolitej.
Za trwanie przy boku monarchy szwedzkiego ten nadał mu 4 lipca 1714 roku Księstwo Dwóch Mostów. W 1719 roku zmuszony został do opuszczenia księstwa, przeniósł się wobec tego do Francji. W 1725 roku jego córka, Maria wyszła za mąż za 6 lat młodszego króla Francji, 15-letniego Ludwik XV. 12 września 1733 roku został w Warszawie wybrany przez królem Rzeczypospolitej. Akt elekcji podpisało blisko 12 tysięcy szlachty. Jednakże przegrał wojnę domową z Augustem III Sasem wspieranym przez wojsko rosyjskie. Wojna o sukcesję zakończyła się kompromisem z Austrią. August III Sas został uznany królem Polski, ale w zamian Stanisław Leszczyński został dożywotnim władcą księstwa Lotaryngii, które należało dotychczas do Franciszka Lotaryńskiego. Po śmierci Stanisława księstwo miało zostać przekazane Francji, jako zaległy posag jego córki Marii. Zmarł w Lotaryngii w mieście Lunéville dnia 23 lutego 1766 roku.

Jarosław Godlewski

Skip to content