Ręczny karabin maszynowy Chauchat wz.1915 (Fusil Mitrailler CSRG Mle1915) stanowił zespołową broń piechoty francuskiej i amerykańskiej podczas I wojny światowej. Automatyka broni opiera się na zasadzie długiego odrzutu lufy, ryglowanie odbywa się poprzez obrót tłoka zaporowego. Lufa broni umieszczona w stalowym kadłubie, posiada aluminiowy, ażurowy płaszcz i jest zakończona tłumikiem płomienia. Wewnątrz kadłuba, przy wylocie znajduje się odrzutnik, natomiast na końcu wkręcona jest zapora ograniczająca ruch lufy do tyłu. Mechanizmy zamkowy i spustowy umieszczone są w komorze zamkowej, łączącej jednocześnie lufę i drewnianą kolbę. Spust z chwytem pistoletowym, tuż przed osadą magazynka dodatkowy drewniany uchwyt. Rkm zaopatrzony jest w dwójnóg. Broń zasilano z łukowego, półkolistego 20 nabojowego magazynka pudełkowego dołączanego od dołu. Przyrządy celownicze składają się z celownika ramieniowo-krzywiznowego, wyskalowanego od 200 do 2000m i muszki osadzonej przy wylocie lufy. Z lewej strony komory spustowej, tuż przed przełącznikiem rodzaju ognia, sygnatura z nazwą broni i numerem seryjnym C.S.R.G No 109234; to samo oznaczenie powtórzone jest na tylnym pierścieniu komory zamkowej, także z lewej strony. Skrót C.S.R.G pochodzi od pierwszych liter nazwisk konstruktorów (Chauchat i Sutter), dyrektora wytwórni (Ribeyrolles) oraz nazwy fabryki (Gladiator). Karabiny z seryjnej produkcji trafiały na wyposażenie francuskiej armii od 1916 roku. Wz.15 stanowił konstrukcję pionierską i dlatego zawierał w sobie wiele wad. Najważniejszą było jego szybkie przegrzewanie się, na skutek, czego lufa rozszerzała się i zaklinowywała w komorze zamkowej; prowadziło to do unieruchomienia mechanizmu. Z kolei zasada działania oparta na długim odrzucie lufy powodowała dużą niestabilność karabinu podczas strzelania, odbijającą się niekorzystnie na celności. Słaba jakość użytych materiałów oraz nienajlepsza konstrukcja magazynka (trzeba go było dostosować do nieudanego butelkowatego 8mm naboju Lebela) również miały wpływ na niezadowalającą efektywność. Tym niemniej broń stanowiła bardzo duże wzmocnienie dla francuskiej piechoty, dającą jej znaczną przewagę ogniową nad Niemcami. Największą niewątpliwie zaletą karabinu okazała się jego nadspodziewanie długa żywotność. Chrzest bojowy nastąpił podczas ofensywy nad Sommą w 1916 roku, a używano go jeszcze długo po II wojnie światowej. Wyprodukowano ogółem ponad 250 tyś. sztuk. Początek kariery erkaemu wz.15 w polskim wojsku związany jest z Błękitną Armią gen. Józefa Hallera. Przybyłe do Polski wraz z tą formacją Chauchaty, oraz egzemplarze pozyskane w drodze zakupów, odegrały ważną rolę w walkach 1919-1920. Karabin należał do podstawowych ręcznych karabinów maszynowych WP w latach 20. W następnym dziesięcioleciu stopniowo wycofywano go, zastępując nowoczesnym Browningiem wz.28. Tym niemniej w 1939 roku pewna ich liczba znajdowała się na uzbrojeniu Batalionów Obrony Narodowej.

Michał Mackiewicz