Portret generała brygady Mikołaja Bołtucia, namalowany w 1988 roku przez Bohdana Berga – płótno olej o wymiarach 80×60 cm. Generał został sportretowany w kurtce wzoru 36, na lewej piersi Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militarii

Mikołaj Bołtuć (21 grudnia 1893 – 22 września 1939) generał, poległ prowadząc żołnierzy do ataku na bagnety pod Łomiankami.

Urodził się w Petersburgu. W 1911 roku ukończył Korpus Kadetów w Omsku a dwa lata później Pawłowską Szkołę Piechoty w Petersburgu. Otrzymał nominację na stopień podporucznika i przydział do 12. pułku strzelców fińskich. W okresie 1914-1916 walczył w szeregach pułku na froncie galicyjskim dowodząc kompanią. W roku 1916 dwukrotnie awansował, najpierw do stopnia porucznika, następnie sztabskapitana. Jesienią 1916 został ranny. W lipcu 1917 roku zostaje mianowany kapitanem – dowodzi wtedy jednym z batalionów macierzystego pułku. W grudniu 1917 roku wstąpił do organizującego się na Ukrainie III Korpusu Polskiego. W tej formacji objął dowództwo szwadronu łączności a następnie batalionu piechoty, będącego częścią Oddzielnej Lekkiej Brygady płk. Juliusza Rómmla. Po rozwiązaniu korpusu, kapitan Bołtuć przedostał się na Kubań, gdzie objął dowództwo kompanii oficerskiej. Jednostka ta wchodziła w skald 4. Dywizji Strzelców Polskich generała Lucjana Żeligowskiego. Po przewiezieniu jednostki do Odessy, kapitan Bołtuć dowodził kompanią Legii Rycerskiej, następnie zaś objął dowództwo II. batalionu 15. pułku strzelców. W czerwcu 1919 roku, przez Rumunię, wraz z dywizją powrócił od Polski, która po przejściu granicy wzięła udział w walkach z Ukraińcami w rejonie Stanisławowa. W wyniku reorganizacji Wojska Polskiego pułk w szeregach którego służył Mikołaj Bołtuć został połączony z powstałym we Włocławku 31. pułkiem piechoty i przemianowany na 31. pułk strzelców kaniowskich. Bołtuć objął dowództwo I. batalionu pułku. W październiku 1919 roku pułk zostaje przerzucony na polsko-litewską linię demarkacyjną, pełni też służbę garnizonową w Wilnie. Batalion pod dowództwem Bołtucia wraz całym pułkiem brał udział w próbie powstrzymania sowieckiej ofensywy w rejonie Mińska Litewskiego. Dnia 23 lipca 1920 roku kapitan Bołtuć został dowódcą 31. pułku strzelców kaniowskich – prowadził go w dalszych walkach odwrotowych i bitwie warszawskiej. Podczas polskiej kontrofensywy, 18 sierpnia pułk zdobył Wyszków. Następnie pułk został przerzucony na front południowy. Mikołaj Bołtuć 28 sierpnia 1920 roku objął dowództwo nad obroną Zamościa. Aktywnymi działaniami połączonych sił polsko ukraińskich udało się powstrzymać ataki armii konnej Siemiona Budionnego. Następnie na czele pułku uczestniczy w walkach o Sokal. Po zakończeniu wojny polsko bolszewickiej, wraz z pułkiem przenosi się do Łodzi. W listopadzie 1921 roku podjął studia na I. Kursie Doszkalania Oficerów Sztabu Generalnego. Wiosną 1922 roku otrzymał awans na majora ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 roku. Po ukończeniu Wyższej Szkoły Wojennej, na którą przemianowano kurs doszkalania, major Bołtuć został Szefem Wydziału Biura Ścisłej Rady Wojennej. W 1924 roku otrzymał awans na stopień podpułkownika. We wrześniu 1926 roku został oficerem do zleceń w Generalnym Inspektoracie Sił Zbrojnych. W czerwcu następnego roku objął dowództwo 6. Półbrygady Korpusu Ochrony Pogranicza w Grodnie. W styczniu 1928 roku Mikołaj Bołtuć otrzymał awans na pułkownika. W lipcu 1929 roku został dowódcą Brygady Grodno Korpusu Ochrony Pogranicza. W czerwcu następnego roku mianowany dowódcą piechoty dywizyjnej 19. Dywizji Piechoty w Wilnie; okresowo pełnił również obowiązki dowódcy dywizji. W maju 1936 roku został mianowany dowódca 4. Dywizji Piechoty w Toruniu. W marcu 1939 roku otrzymał awans na stopień generała brygady. W przededniu został wojny został mianowany Dowódcą Grupy Operacyjnej „Wschód” stanowiącej wschodnie skrzydło Armii „Pomorze”. Jako dowódca grupy operacyjnej walczył nad rzeką Osą, następnie w bitwie nad Bzurą dowodzone przez niego oddziały zdobyły Łowicz. Wraz z resztkami oddziałów, przez Puszczę Kampinoską, przedostał się do Modlina. Dnia 21 września objął dowództwo nad zgrupowaniem wojsk broniących Palmir. Generał Mikołaj Bołtuć poległ 22 września prowadząc żołnierzy do ataku na bagnety, przy próbie przebicia się do Warszawy pod Łomiankami. Został pochowany na warszawskich Powązkach.

Michał Pacut

Zobacz również:
[Word= Szabla pamiątkowa generała brygady Mikołaja Bołtucia]Szabla pamiątkowa generała brygady Mikołaja Bołtucia[/Word]