Plakat: „HEJ! KTO POLAK NA BAGNETY!!”.
Autor: Kamil Mackiewicz.
Czas powstania: 1920 r.
Technika: litografia barwna.
Wymiary: 107 x 69 cm.
Plakat pochodzi z okresu wojny polsko – bolszewickiej 1919 – 1920.

Plakat o silnym wymiarze propagandowym nawołującym do zjednoczenia się wszystkich grup społecznych w walce zbrojnej o wspólną polską sprawę.
Plakat przedstawia trzech mężczyzn przedzierających się przez zarośla. Postaci te, poprzez noszoną przez nie odzież sugerującą jednoznacznie ich pochodzenie społeczne, stylizowane są na: żołnierza, chłopa i robotnika (rzemieślnika), a zatem do reprezentantów tych grup społeczeństwa skierowane zostało wezwanie nakłaniające do walki w obronie ojczyzny. Postaci te przedstawione są w ujęciu od pasa w górę. Oznaczone one zostały rozmaitymi atrybutami wskazującymi na pewną przynależność społeczną, a mianowicie: postać żołnierza charakteryzuje mężczyzna odziany w stylizowaną kurtkę mundurową oraz trzymany przezeń oburącz karabin (zakończony oczywiście bagnetem – kluczowym przedmiotem zawartym w tytule plakatu); na pochodzenie chłopskie wskazuje ubiór noszący znamiona folkloru, w który ubrany jest człowiek trzymający kosę (mogącej stanowić symboliczne nawiązanie do polskiej, chlubnej tradycji kościuszkowskiej); natomiast robotnika charakteryzuje mężczyzna odziany w fartuch fabryczny[?] – dzierżący w uniesionej prawej ręce granat trzonkowy. Za przedstawionymi postaciami, w tle, ukazana została, zgodnie z wizją artystyczną autora, pewna aura towarzysząca toczącym się działaniom wojennym: kłęby dymu, unoszący się w powietrzu pył oraz łuny wybuchających pocisków.
Zakrwawione dłonie portretowanych, a także zdesperowany, nieludzki, wręcz zwierzęcy wyraz ich twarzy, nakazują widzowi przypuszczać, iż bohaterami zawładnęły: zew walki i żądza krwi – determinujące ślepe zanurzenie się w ogień walk o wspólną, bez podziałów społecznych, sprawę.
W dolnej części plakatu, tuż pod wizerunkami postaci, znajduje się napis wykonany „wytłuszczonymi” biało-czerwonymi literami: „HEJ! / KTO POLAK / NA BAGNE= / TY!!” – nawiązujący swym przekazem do refrenu słynnej polskiej pieśni patriotycznej „Warszawianki” z 1831 roku – nawołujący do walki zbrojnej wszelkimi możliwie dostępnymi narzędziami.
Pod napisem tytułowym, w dolnym lewym rogu plakatu, ciemnym, słabo widocznym pismem naniesione zostały: sygnatura autora – „Kamil Mackiewicz”, a pod nią data wykonania dzieła: „1920”.
Po prawej stronie dolnego marginesu znajduje się napis wskazujący na wydawcę plakatu: „NACZ. DOW. W. P. Prop. N 36869/II”, natomiast z lewej strony umieszczono nazwę wykonawcy oraz miejsce powstania obiektu: „ZAKŁ GRAF. STRASZEWICZÓW (DAW. K. THIES) WARSZAWA.”.

Elżbieta Radecka