Gwardia królewska wywodzi swój rodowód z chorągwi nadwornych, których początkowym zadaniem była ochrona monarchy. Od sejmu 1590 roku i rozdzielenia skarbu nadwornego od państwowego oddziały gwardii stały się jednostkami prywatnymi króla utrzymywanymi z tak zwanych dóbr stołowych. Konstytucja sejmowa z 1607 roku uściśla organizacje, zasady powołania i funkcjonowania tego typu formacji. Jednakże liczebność gwardii określiła dopiero konstytucja z 1646 roku, która była reakcją na samowolne zaciąganie nowych jednostek gwardyjskich i rozbudowywanie już istniejących przez Władysława IV Wazę.
Jednym z elementów uzbrojenia jakimi posługiwała się gwardia królewska była partyzana. Broń znana już wcześniej, do XV wieku używana przez piechotę bojowo, następnie z biegiem lat przekształciła się w broń paradną straży oraz stała się oznaką stopnia podoficerskiego i oficerskiego.
Poniżej opisana partyzana stanowiła wyposażenie gwardii królewskiej Władysława IV (1632 – 1648). Składa się z żeleźca, tulei oraz drzewca. Budowa żeleźca symetryczna. Grot wysokości 22 cm jest płaski z ością biegnącą przez środek. Przy podstawie dwa boczne skrzydełka delikatnie wygięte ku górze o rozpiętości 15 cm. Przy nasadzie skrzydełek w części górnej po jednym zawiniętym niedużym zębie, a u dołu po dwa. Żeleźce po obu stronach zdobione ornamentem trawionym. Z jednej strony na szczycie grotu ornamentyka kwiatowa, pod nią wizerunek prawego profilu Władysława IV Wazy w koronie. Pod wizerunkiem monarchy umieszczony napis po łacinie w trzech wersach:
WLAD[islaus] IIII. D.[ei] G.[ratia] REX
POL.[onie] ET SUEC[iae] M.[agnus] D.[ux]
LIT.[uaniae] RUS.[iae] PRU[siae] ETC[etera]
Po przetłumaczeniu brzmi:
Władysław IV z bożej łaski król
Polski i Szwecji, Wielki Książę
Litewski, Ruski, Pruski itd.
Oddzielony ością, pomiędzy skrzydełkami w dwóch wierszach znajduje się kolejny napis po łacinie brzmiący :
SOLI DEO GLORIA
Bogu jedynemu chwała.
Na każdym skrzydełku umieszczono wizerunek armaty na lawetach z lufą skierowaną ku końcowi skrzydełek.
Po drugiej stronie zdobienia podobne, z tą drobną różnicą, iż wizerunek króla zastąpiony jest wyobrażeniem żołnierza w stroju cudzoziemskim, który na ramieniu opiera chorągiew najprawdopodobniej regimentu gwardii w poziome sfery. Tuleja sześciograniasta z dwoma pierścieniami oraz z wąsami.
Wysokość całkowita : 231 cm
Waga : 1,39 kg
Jarosław Godlewski