Jedynym zachowanym elementem regulaminowego sztandaru 9. pułku ułanów małopolskich jest orzeł z grotu. Siedzący srebrny orzeł trzymający głowę w prawo, na niej umieszczona korona. Skrzydła są rozchylone i wzniesione ku górze. Szponami opiera się o metalową podstawę na której pozostał ślad po cyfrze 9. Korona, szpony, dziób złocone.
W kampanii 1939 roku 9. pułk ułanów małopolskich należący do Podolskiej Brygady Kawalerii działał w Wielkopolsce następnie walczył nad Bzurą i w Puszczy Kampinoskiej zakończył swój szlak bojowy w obronie Warszawy. Przed kapitulacją po uroczystym pożegnaniu przez żołnierzy. Dowódca pułku ppłk. dypl. Klemens Rudnicki oddał sztandar na przechowanie proboszczowi parafii pw. św. Antoniego Padewskiego ks. Stanisławowi Trzeciakowi. Kościół mieścił się w Warszawie przy ulicy Senatorskiej. Podczas powstania warszawskiego ks. Trzeciak został zamordowany kościół zaś został zniszczony, a sztandar najprawdopodobniej spłonął. Czterokrotnie przestrzelony grot został przekazany do MWP po wojnie. Za czyny niezwykłego męstwa w kampanii 1939 roku w Polsce na podstawie dekretu Rady Trzech z 11. XI. 1966 roku pułkowi został nadany Order Virtuti Militari kl. V, dlatego też przy sztandarze jest umieszczona szarfa w barwach orderu.
W swych dziejach 9. pułk ułanów posiadał trzy sztandary pierwszym był sztandar nieregulaminowy ofiarowany przez mieszkańców Zawiercia – skąd pochodziła część ochotników służących w pułku. Sztandar ten w okresie międzywojenny był przechowywany w pułku. W 1939 roku został przewieziony do ośrodka zapasowego brygady w Stanisławowie. Dalsze jego losy pozostają nieznane.
Drugi sztandar, od którego orła możemy zobaczyć na zdjęciu, był darem Komitetu Obywatelskiego Ziemi Drohobyckiej. Ofiarowany przez mieszkańców Drohobycza w podziękowaniu za oswobodzeniu miasta z rąk ukraińskich w 1919 roku. Sztandar ten był sztandarem regulaminowy według wzoru 1919. Wyhaftowany został przez Koło Pań Ziemi Drohobyckiej. Wręczenie sztandaru miało miejsce 23 maja 1920 roku. Chrzestną matką była pani Bartmańska – wdowa po poległym w walkach o Drohobycz dowódcy pułku mjr. Zygmuncie Bartmańskim. Płat sztandaru miał wymiary 65×65 cm. Trzy krawędzie płatu były obszyte złota frędzlą do czwartej doszyta była tuleja umożliwiająca mocowanie sztandaru na drzewcu. Na prawej stronie czerwony krzyż kawalerski. W środku umieszczono haftowanego srebrną nicią orła wz. 1919 w wieńcu z gałązek laurowych ze srebrną wstęgą. Pomiędzy ramionami krzyża umieszczono mniejsze wieńce w których znajdowała się cyfra:”9.” Na lewej stronie płatu był czerwony krzyż kawalerski pośrodku w wieńcu laurowym umieszczono napis: „HONOR i OiCZYZNA”. Z charakterystyczną kropką nad litera „J” W lewym dolnym i prawym górnym rogu umieszczony był herb Drohobycza – na białej tarczy herbowej umieszczono dziewięć topek – bryłek soli. W lewym górnym i prawym dolny rogu na czerwonej ośmiobocznej tarczy umieszczono białego orła ze złota koroną. Na piersiach orła w niebieskiej obwódce znajdowało się dziewięć odwróconych topek – bryłek soli. Płat za pomocą tulei i gwoździ mocowany był do jednoczęściowego drzewca. Pierwotnie pod głowicą wiązano wstęgę w barwach pułkowego proporczyka. Pod koniec lat dwudziestych zastąpiono ją wstęgą w bartwach narodowych.
Trzecim sztandarem pułkowym był znak wręczony 31 sierpnia 1940 roku w Glasgow, ufundowany przez mieszkańców miasta, Oddziałowi Rozpoznawczemu 1 Brygady Strzelców – kultywującemu pułkowe tradycje. Po licznych reorganizacjach oddział ten dopiero w 1944 roku powrócił do historycznej nazwy 9. pułku ułanów małopolskich. W 1947 roku ów sztandar został złożony w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie.
Michał Pacut
Zobacz także:
[word= Płomień do trąbki 9. pułku ułanów małopolskich] Płomień do trąbki 9. pułku ułanów małopolskich[/word]
[word=Ryngraf pamiątkowy z odznaką 9. pułku ułanów ofiarowany 2. pułkowi szwoleżerów] Ryngraf pamiątkowy z odznaką 9. pułku ułanów ofiarowany 2. pułkowi szwoleżerów [/word]
