Orzeł, jako znak żołnierza polskiego pojawił się na wojskowych nakryciach głowy w epoce saskiej. Był on umieszczony na blachach kołpaków grenadierskich regimentu gwardii pieszej koronnej. Co ciekawe, znalazł się tam nie samodzielnie, ale jako część herbu państwowego. Towarzyszyły mu inicjały władcy – tak zwana „cyfra” – i jego herb osobisty.
Dopiero reformy z ostatnich lat istnienia I Rzeczpospolitej wprowadziły w 1791 roku – i to tylko w niektórych regimentach – specyficzny znak wojskowy w postaci orła w koronie, z berłem w szponach i monogramem królewskim na piersi. W późniejszych, burzliwych latach orzeł powoli upowszechniał się w wojsku, jednak dopiero utworzenie w 1807 roku Księstwa Warszawskiego spowodowało wprowadzenie go na stałe jako godła wojskowego. W tym okresie jeszcze nie był noszony we wszystkich formacjach (nie używali go np. kirasjerzy).
Tradycję tę kontynuowano w armii Królestwa Polskiego (1815-30) i oczywiście Powstania Listopadowego 1830-1 r. Otrzymał on wtedy symetryczny, zwarty rysunek który zachował do dnia dzisiejszego. Srebrny orzeł o szeroko rozpostartych skrzydłach w zamkniętej królewskiej koronie posadowiony został na obłej tarczy amazonek zwanej peltą. Pojawiała się ona już w poprzednim okresie, jednak teraz została połączona z nim na stałe. Wzdłuż jej brzegów został umieszczony szeroki pas z tak zwanymi gwoździami. Jego wywinięte końce dodatkowo udekorowano czterolistnymi różyczkami umieszczonymi w kolistych polach. Na środku tarczy umieszczano zwykle numer pułku lub innych charakterystyczny emblemat.

Prezentowana blacha na czapkę nieco różni się od noszonych powszechnie w pułkach liniowych Wojsk Polskich. Orzeł wytłaczany z blachy stalowej nie ma złoconych szponów, dziobu ani korony, a nogi rozstawione są dość szeroko. Za to siedzi na „złotej” tarczy wykonanej z miedzi. Na nią nałożono emblemat saperów, w postaci skrzyżowanego kilofa, łopaty i topora. Godła takie nosili podoficerowie i szeregowi kompanii pontonierów, saperów i minerów, wchodzących w skład batalionu.

Wysokość: 15 cm
Szerokość: 11 cm.

Marcin Ochman

Zobacz także:

[word=Orzeł na czapkę 1 pułku strzelców pieszych lub 1 pułku piechoty z okresu Królestwa Polskiego.] Orzeł na czapkę 1 pułku strzelców pieszych lub 1 pułku piechoty z okresu Królestwa Polskiego. [/word]
[word=Orzeł na czapkę 2 pułku Mazurów z okresu powstania Listopadowego.] Orzeł na czapkę 2 pułku Mazurów z okresu powstania Listopadowego. [/word]
[word=Orzeł na czapkę Korpusu Inwalidów z okresu Królestw Kongresowego.] Orzeł na czapkę Korpusu Inwalidów z okresu Królestw Kongresowego. [/word]
[word=Orzeł na czapkę Korpusu Weteranów z okresu Królestwa Polskiego i powstania Listopadowego.] Orzeł na czapkę Korpusu Weteranów z okresu Królestwa Polskiego i powstania Listopadowego.[/word]
[word=Orzeł strzelecki] Orzeł strzelecki [/word]