Malowany olejno na płótnie około 1620 r. pod okiem Stanisława Żółkiewskiego; wymiary 600 x 600 cm. W Muzeum Wojska Polskiego znajduje się fotokopia o wymiarach 350 x 450 cm.
Szymon Boguszowicz pochodził z ormiańskiej rodziny. Urodził się we Lwowie pod koniec XVI wieku. Związany z cechem malarzy lwowskich. Przypisuje mu się obraz przedstawiający koronację Dymitra Samozwańca na cara 31 lipca 1605 r. W drugiej dekadzie XVII wieku został nadwornym malarzem Stanisława Żółkiewskiego, który około 1620 r. zlecił namalowanie obrazu przedstawiającego wiktorię kłuszyńską. Zmarł po 1644 r.
Obraz „Bitwa pod Kłuszynem” przedstawia zwycięstwo Stanisława Żółkiewskiego odniesione nad połączonymi siłami moskiewsko-szwedzkimi 4 lipca 1610 r. Bitwa pokazana jest z wysokości i obejmuje cały plac boju włącznie z obozami wojsk szwedzkich i moskiewskich. W górnej prawej części umieszczony obóz wojsk szwedzkich z wyraźnie widocznymi zatoczonymi wozami, poniżej niego znajduje się większy obóz moskiewski, również ograniczony wozami, ale dodatkowo zabezpieczony płotem lub kobylinami, za którymi widać ustawione oddziały strzelców. Wojska Rzeczypospolitej zajmują lewą stronę obrazu, z widocznym ustawieniem chorągwi w szachownicę, urzutowane w głąb w kilka linii. Przeważająca część jazdy polskiej to chorągwie husarskie łatwo rozpoznawalne po długich kopiach oraz charakterystycznym uzbrojeniu ochronnym, niektórzy z jeźdźców mają widoczne przymocowane do siodła skrzydła. W centrum obrazu malarz przedstawił płonącą wioskę oraz chorągwie husarskie uderzające na przeciwnika w szyku zwartym i opuszczonymi kopiami. Postać Stanisława Żółkiewskiego przedstawiona jest na wprost płonącej wioski, wyróżnia ją tylko bogatszy strój (czerwony żupan) i trzymana w ręku buława. Po stronie przeciwników w górnej części obrazu przedstawiona jest w pierwszym rzucie piechota zachodnioeuropejska ustawiona w czworoboki z pikinierami w środku, których opasują muszkieterzy, odziani w długie kolety i czarne kapelusze. Za nimi ustawiona w szachownicę jazda zachodnioeuropejska w hełmach i kirysach, z widoczną bronią palną oraz rapierami. Na obrazie autor, zapewne za sugestią samego Żółkiewskiego, przedstawił piechotę broniącą się zza płotu przed atakami husarii, muszkieterzy z pierwszych szeregów przyklękają i oddają salwę z broni palnej, płot w wielu miejscach jest juz zniszczony. Na lewym skrzydle (dolna część obrazu) przedstawione są oddziały moskiewskiej jazdy bojarskiej i strzelców w charakterystycznym uzbrojeniem w postaci wysokich czapek bądź szyszaków i długich kaftanów. W dolnym prawym rogu widoczny jeździec moskiewski w bogatym stroju, który opuszcza pole bitwy, możliwe, iż jest to jeden z głównodowodzących.
W górnej części obrazu napis łaciński – Dextera Domini Fecit Virtutem, po przetłumaczeniu brzmi – Prawica Pańska Moc Okazała. W dolnej części obrazu inskrypcja umieszczona również po łacinie opisująca ogólnie bitwę z podaniem jej daty oraz dowódców, którzy brali w niej udział.
Obraz stanowi olbrzymią wartość dla poznania staropolskiej sztuki wojennej, ale również taktyki stosowanej przez wojska zachodnioeuropejskie i moskiewskie. Malowany w prosty sposób, schematyczny, ale ułatwiający widzowi wyobrażenie, jak mogła wyglądać bitwa. Obraz znajdujący się w zbiorach Lwowskiej Galerii Obrazów prezentowany jest w dawnym klasztorze kapucynów w Olesku.
Jarek Godlewski
