W latach II wojny światowej haubice leichte Feldhaubitze 18 oraz ich zmodernizowana wersja leichte Feldhaubitze 18M były standardowym uzbrojeniem niemieckiej artylerii polowej. Była to broń starannie zaprojektowana, umożliwiająca wykonywanie różnorodnych zadań bojowych, m.in. rażenie sił żywych przeciwnika, niszczenie jego stanowisk ogniowych i fortyfikacji polowych oraz zwalczanie artylerii wroga.
Prace konstrukcyjne, a następnie różnego rodzaju badania i testy nowej haubicy kal. 105 mm rozpoczęto w firmie Rheinnischen Metallwaren- und Maschinenfabrik (Rheinmetall) w 1928 r. Działo otrzymało oznaczenie 10,5 cm leichte Feldhaubitze 18. Liczba 18, oznaczająca model haubicy, była próbą zamaskowania faktu, że chodziło o całkowicie nową broń, skonstruowaną w końcu lat dwudziestych. Produkcję seryjną le.F.H.18 rozpoczęto w 1935 r. i trwała ona aż do końca II wojny światowej. Początkowo haubice wytwarzały zakłady w Düsseldorfie, należące do firmy Rheinmetall-Borsig AG. Później jednak produkcję zlecono także innym firmom i przeniesiono m.in. do zakładów w Borsigwalde, Dortmundzie i Magdeburgu. Do wybuchu wojny dostarczono armii niemieckiej ponad 4 tysiące le.F.H. 18. W 1940 rozpoczęto produkcję wersji 10,5 cm leichte Feldhaubitze 18M. Pomiędzy wrześniem 1939 r. a lutym 1945 r. wyprodukowano 6933 sztuk le.F.H. 18 i le.F.H. 18M.
Lufa le.F.H.18 była jednolita, gwintowana (32 bruzd prawoskrętnych), bez hamulca wylotowego, z nakręconą na jej tylnej części nasadą zamkową. Otwór wlotowy przewodu lufy był zamknięty zamkiem klinowym z klinem poziomym. Opornik hydrauliczny, służący do hamowania odrzutu lufy po strzale, umieszczono wewnątrz kołyski łoża górnego. Powrót lufy w przednie położenie zapewniał powrotnik hydropneumatyczny, zamontowany nad lufą. Zastosowano łoże typu rozporowego z dwoma rozstawnymi ogonami z lemieszami. Do strzelania z le.F.H.18 wykorzystywano naboje składane. Stosowano 6 rodzajów ładunków miotających i różnorodne pociski, m.in.: 10,5 cm FH Gr 38 (standardowy pocisk burzący o masie 14,81 kg).Wersja le.F.H.18M o zwiększonej donośności, była wyposażona w dwukomorowy hamulec wylotowy i zmodernizowany oporopowrotnik.
26 lipca 1935 r. lekka haubica polowa le.F.H. 18 została oficjalnie przyjęta do uzbrojenia Wehrmachtu. Praktycznie przez cały okres II wojny światowej niemiecka dywizja piechoty powinna była dysponować trzema dywizjonami lekkich haubic, składającymi się z trzech baterii po 4 le.F.H.18. Etat takiej baterii o trakcji konnej wymieniał: 4 oficerów, 30 podoficerów, 137 żołnierzy, 153 konie i 16 wozów konnych. W sumie w dywizji powinno być 36 haubic kal. 105 mm. W dywizjach zmotoryzowanych, grenadierów pancernych i pancernych Wehrmachtu pułk artylerii był wyposażony w pojazdy mechaniczne. Dotyczyło to także dywizjonów lekkich haubic, składających się z 3 baterii po 4 le.F.H.18. Etat zmotoryzowanej baterii z 1941 r. wymieniał: 4 oficerów, 19 podoficerów, 96 żołnierzy oraz 21 samochodów i 5 ciągników Sd.Kfz. 11. Jeszcze w czasie walk w Polsce w pułku artylerii dywizji zmotoryzowanej były trzy dywizjony lekkich haubic, później liczbę tę zredukowano do dwóch. W dywizjach grenadierów pancernych, które od 1942 r. zastąpiły dywizje zmotoryzowane, nadal znajdowały się dwa dywizjony lekkich haubic. Dywizje pancerne Wehrmachtu aż do 1942 r. dysponowały dwoma zmotoryzowanymi dywizjonami haubic le.F.H.18. W następnym roku, wraz z pojawieniem się dział samobieżnych „Wespe” i „Hummel”, w dywizjach pancernych pozostawiono już tylko jeden dywizjon holowanych haubic kal. 105 mm.
Omawiany typ haubic był produkowany także dla niektórych armii państw sprzymierzonych z III Rzeszą, dostarczono je m.in. do Finlandii, na Węgry oraz na Słowację.
[b]Podstawowe dane taktyczno-techniczne haubicy le.F.H. 18 (w nawiasach dane wersji le.F.H. 18M):[/b]
kaliber: 105 mm; długość lufy: 2941 mm (3308 mm); kąt podniesienia lufy: od -5 stopni do +42 stopni; kąt ostrzału poziomego: 56 stopni; wymiary w położeniu marszowym: długość 6100 mm (6167 mm), szerokość 1977 mm, wysokość 1880 mm; masa w położeniu bojowym: 1985 kg (2040 kg); masa standardowego pocisku burzącego: 14,81 kg; szybkostrzelność: 6-8 strz./min.; maksymalna donośność: 10675 m (12325 m); obsługa: 6 ludzi.
[b]Haubice le.F.H.18 i le.F.H.18M w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego:[/b]
W zbiorach Muzeum znajdują się dwie niemieckie haubice polowe kal. 105 mm. Oba działa pozyskano do zbiorów muzealnych z Wytwórni Filmów Dokumentalnych z Łodzi w grudniu 1973 r. Haubica le.F.H. 18: łoże haubicy wyprodukowane przez firmę Rheinmetall w 1940 r., a lufa z obsadą zamka w 1941 r. Haubica le.F.H.18M: wyprodukowana przez firmę Rheinmetall w 1937 r., pierwotnie jako le.F.H.18, dopiero w późniejszych latach dostosowano ja do standardu le.F.H.18M, montując na lufie dwukomorowy hamulec wylotowy.
Mariusz Skotnicki
