Lekkie działa samobieżne, lub zgodnie z niemiecką terminologią lekkie niszczyciele czołgów, Jagdpanzer 38 (t) „Hetzer” opracowano na zlecenie dowództwa Wehrmachtu w 1943 r. W pracach projektowych wykorzystano szereg elementów konstrukcyjnych czołgu lekkiego Pz.Kpfw. 38 (t). Nowe działa samobieżne miały stać się standardowym uzbrojeniem dywizjonów przeciwpancernych we wszystkich dywizjach piechoty Wehrmachtu i Waffen-SS. Przewidywano uzbrajanie w te pojazdy także samodzielnych batalionów niszczycieli czołgów. „Hetzery” przeznaczono do wspierania obrony i kontrataków własnej piechoty, a w szczególności do niszczenia nieprzyjacielskich wozów opancerzonych.
W kwietniu 1944 r. rozpoczęto produkcję seryjną Jagdpanzer 38 (t) „Hetzer” w zakładach BMM (noszących do 1939 r. nazwę ČKD) w Pradze. Działo było ponadto produkowane od lipca tego roku w zakładach Škoda. Do końca wojny powstały 2584 działa tego typu. Produkcję „Hetzerów” kontynuowano w Czechosłowacji po zakończeniu działań wojennych. W armii tego państwa nosiły one oznaczenie ST-I. Egzemplarze zakupione przez armię szwajcarską w 1946-47 r. oznaczano jako G-13.
Jedno działo „Hetzer” zostało zdobyte przez żołnierzy Armii Krajowej w czasie Powstania Warszawskiego. Dokonali tego 2 sierpnia 1944 r. żołnierze Batalionu AK „Kiliński” oraz Oddziału Osłonowego Wojskowych Zakładów Wydawniczych. Początkowo działo stanowiło element powstańczej barykady na ul. Szpitalnej. Później jednak zostało wyremontowane i pod nazwą „Chwat” stacjonowało na terenie gmachu Poczty Głównej.
„Hetzery” znalazły się w rękach polskich żołnierzy także wiosną 1945 r. W marcu i kwietniu tego roku 24. batalion naprawy czołgów wyremontował trzy z licznych zdobytych dział tego typu. Przekazano je 5. dywizjonowi artylerii samobieżnej z 6. Dywizji Piechoty. W ewidencji oddziału określano je jako „działa samobieżne T-38 (75mm)”. W październiku 1945 r. Hetzery przekazano do 3. szkolnego pułku czołgów. Dalsze losy tych pojazdów nie są znane.

[b]Podstawowe dane taktyczno-techniczne działa samobieżnego Jagdpanzer 38 (t) „Hetzer”:[/b]

Masa bojowa: 16 t. Załoga: 4 ludzi. Wymiary: dł. 627 cm, szer. 252 cm, wys. 210 cm, prześwit 42 cm. Uzbrojenie: 1 armata 7,5 cm Pak 39 L/48 kal. 75 mm, 1 km MG 34 lub MG 42 kal. 7,92 mm. Amunicja: 41 nabojów do armaty, 1200 do km-u. Pancerz: spawany z płyt walcowanych o grubości: przód 60 mm, bok i tył 20 mm. Napęd: silnik gaźnikowy, rzędowy, 6-cylindrowy Praga AE o mocy maks. 160 KM przy 2800 obr./min., chłodzony cieczą. Osiągi: prędkość maks. na drodze 42 km/h, zasięg na drodze 180 km, w terenie 130 km. Pokonywane przeszkody: wzniesienia 25°, rowy szerokości 150 cm, ściany wysokości 65 cm, brody głębokości 110 cm

[b]Działo samobieżne Jagdpanzer 38 (t) „Hetzer” w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego[/b]

Obecnie w muzeum znajduje się działo samobieżnego „Hetzer”, wydobyte w 1989 r. z rzeki Utrata. Pojazd należał prawdopodobnie do 73. Dywizji Piechoty Wehrmachtu i został wysadzony przez własną załogę 17 stycznia 1945 r., w czasie odwrotu wojsk niemieckich w rejonie Błonia.

Mariusz Skotnicki

Zobacz także:
[word=Powstańcze działo samobieżne „Chwat”]Powstańcze działo samobieżne „Chwat”[/word]