W latach II wojny światowej jednym ze standardowych typów sprzętu niemieckiej artylerii polowej była ciężka haubica schwere Feldhaubitze 18. Była to broń starannie zaprojektowana, o dość dużej sile niszczącej pocisków, mogąca skutecznie wspierać własne oddziały zarówno w walkach obronnych jak i natarciu. Haubice s.F.H.18 wykonywały różnorodne zadania bojowe, m.in. ostrzeliwały rejony koncentracji wojsk przeciwnika, niszczyły stanowiska jego artylerii, a w razie konieczności mogły ogniem na wprost niszczyć umocnione punkty oporu. Była to najcięższa broń artyleryjska, jaką dysponowali dowódcy dywizji Wehrmachtu i Waffen-SS.
Ciężka haubica polowa s.F.H.18 miała lufę kalibru 149 mm, bez hamulca wylotowego. Lufa była dwuwarstwowa, składająca się z płaszcza i rury wewnętrznej, gwintowanej (40 bruzd prawoskrętnych), z nakręconą na jej tylnej części nasadą zamkową. Otwór wlotowy przewodu lufy był zamknięty zamkiem klinowym z klinem poziomym. Nad lufą montowano hydropneumatyczny oporopowrotnik. W s.F.H.18 zastosowano łoże rozporowe z dwoma rozstawnymi ogonami z lemieszami. W przypadku trakcji konnej stosowano koła o stalowych obręczach, a w wersji zmotoryzowanej koła z pełnymi gumowymi oponami. W niezmotoryzowanych dywizjonach haubica była transportowana w dwóch częściach – osobno lufa na jednoosiowej platformie i osobno łoże – holowanych z przodkiem przez sześciokonny zaprzęg. W dywizjonach zmotoryzowanych działo było holowane w całości za przodkiem, m.in. przez ciągnik półgąsienicowy mittlerer Zugkraftwagen 8 t (Sd.Kfz. 7).
Do strzelania z s.F.H.18 stosowano naboje składane. Z myślą o haubicy opracowano m.in. pociski: 15 cm Gr. 19 (standardowy pocisk burzący o masie 43,62 kg) i 15 cm Gr. 19 Beton (pocisk przeciwbetonowy o masie 37,88 kg), a w późniejszym okresie także 15 cm Gr. 36 FES (ulepszony pocisk burzący o masie 38,5 kg), 15 cm Gr. 39 FES-HI/A (pierwszy pocisk kumulacyjny wprowadzony do uzbrojenia Wehrmachtu, o masie 24,83 kg) i 15 cm Pzgr. 39 TS (pocisk przeciwpancerny podkalibrowy o masie 15 kg). Do s.F.H.18 stosowano 8 rodzajów ładunków miotających.
Produkcję seryjną s.F.H.18 rozpoczęto w końcu 1933 r. i trwała ona aż do końca II w.ś. Początkowo omawiany typ haubic wytwarzały zakłady w Düsseldorfie, należące do firmy Rheinmetall-Borsig AG. Później jednak produkcję przeniesiono do innych zakładów: Spreewerk w Berlin-Spandau, MAN w Augsburgu, Dörries-Füllner w Bad Warmbrunn oraz Škoda w Dubnicy na Słowacji. Do 1945 wyprodukowano nie mniej niż kilka tysięcy sztuk tych haubic.
W Niemczech w haubice s.F.H.18 uzbrajano zarówno jednostki artylerii polowej w poszczególnych dywizjach, jak i samodzielne dywizjony, wchodzące w skład artylerii odwodu Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych (Heeresartillerie). W latach II w.ś. każda dywizja piechoty Wehrmachtu powinna była dysponować dywizjonem ciężkich haubic, składającym się z 3 baterii po 4 s.F.H.18. Zdarzały się jednak odstępstwa od tej reguły. Etat baterii 4 s.F.H.18 o trakcji konnej z lutego 1945 r. wymieniał: 3 oficerów, 29 podoficerów, 131 żołnierzy, 125 koni, 26 wozów konnych i 2 samochody. W dywizjach zmotoryzowanych cały organiczny pułk artylerii był wyposażony w pojazdy mechaniczne. Dotyczyło to także dywizjonu ciężkich haubic, składającego się z 3 baterii po 4 s.F.H.18. W trakcie walk w Rosji stopniowo zastępowano jedną z baterii s.F.H.18 baterią armat 10 cm K.18.
Poważne ilości s.F.H.18 znajdowały się w jednostkach odwodu Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych. W kwietniu 1940 r. w ich skład wchodziło m.in.: 21 mieszanych dywizjonów artylerii ciężkiej (2 baterie s.F.H.18 i 1 bateria K.18) oraz 43 dywizjony ciężkich haubic (3 baterie s.F.H.18). W 1943 r. na skutek olbrzymich strat na froncie wschodnim, m.in. pod Stalingradem, liczba omawianych dywizjonów gwałtownie spadła. W lipcu 1943 r. w odwodzie naczelnego dowództwa było tylko 12 mieszanych dywizjonów s.F.H.18 i K.18 oraz 23 dywizjony s.F.H.18.
W momencie wybuchu wojny 1 września 1939 r. w armii niemieckiej było 2049 sztuk s.F.H. 1 kwietnia 1940 r. stan ten wzrósł do 2330 sztuk, a 1 czerwca 1941 r. wynosił 2867 egzemplarzy ( liczby te obejmują obok s.F.H.18 także niewielkie ilości haubic s.F.H.13 lg i s.F.H.36). Pod koniec wojny, mimo olbrzymich strat, zwłaszcza na froncie wschodnim, stan ciężkich haubic s.F.H.18 był ciągle znaczący – w grudniu 1944 r., razem z nielicznymi s.F.H.42, wynosił około 2,5 tys. sztuk.
W latach II w.ś. haubice s.F.H. 18 były dostarczane także armii fińskiej i włoskiej. Po zakończeniu wojny działa tego typu stosowano również w siłach zbrojnych Albanii, Bułgarii, Czechosłowacji i Jugosławii.

[b]Podstawowe dane taktyczno-techniczne:[/b]
kaliber: 149 mm; długość lufy: 4440 mm [L/29,5]; kąt podniesienia lufy: od 0 do +45; kąt ostrzału poziomego: 60; szybkostrzelność: 4 strz./min.; masa w położeniu bojowym: 5512 kg; masa w położeniu marszowym 6304 kg; prędkość maks. pocisku: 520 m/sek.; maksymalna donośność 13325 m; obsługa: 12 ludzi.

[b]Haubica s.F.H.18 w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego[/b]
Haubica została prawdopodobnie zdobyta przez żołnierzy 1. Armii WP w czasie walk o warszawską Pragę we wrześniu 1944 r. Po zakończeniu wojny wzbogaciła ona zbiory muzeum, jednak najpóźniej na początku lat 60., zgodnie z decyzją Głównego Zarządu Politycznego WP, przekazano ją do Wytwórni Filmowej „Czołówka”. W maju 1996 r. działo przewieziono ponownie do warszawskiego muzeum z Centralnego Składu Uzbrojenia Policji w Starej Wsi.

Mariusz Skotnicki